Dla rodziców i opiekunów

Rozmowy z dzieckiem na temat unikania zagrożeń związanych z wykorzystywaniem seksualnym nie muszą być dla Ciebie stresujące. To może być swobodna pogawędka, podczas której nie będziesz używać słów „wykorzystywanie seksualne”, a dziecko pozna zasady bezpiecznego zachowania. GADKI to kilka prostych reguł, które mogą zwiększyć bezpieczeństwo Twojego dziecka. Dzieci dowiedzą się z nich, że to one decydują o swoim ciele, zawsze mają prawo powiedzieć „nie” i powinny szukać pomocy, gdy są zaniepokojone lub zmartwione. Każda z liter wchodzących w skład słowa GADKI odnosi się do konkretnej wskazówki, która pomoże dziecku zachować bezpieczeństwo. Rozmawiaj z dzieckiem od jego najmłodszych lat, używając konkretnych przykładów. Nie musisz organizować specjalnych spotkań ani domowych lekcji. Te tematy mogą być wplatane w Waszą codzienność.

Bezpieczna relacja dziecka z opiekunem to podstawowy czynnik chroniący. Daje ona dziecku poczucie stabilności i bezpieczeństwa, pozwala przewidzieć reakcje rodzica oraz nie bać się odrzucenia. Dzięki niej dziecko nie szuka poczucia bezpieczeństwa poza relacją z rodzicami. 

Jak stworzyć bezpieczną więź ze swoim dzieckiem?

• Bądź dostępny(-a) emocjonalnie – w sposób bezpieczny okazuj emocje, mów o swoich uczuciach, bądź blisko niego oraz reaguj na jego uczucia i emocje.
• Wspieraj je w rozumieniu potrzeb dziecka.
• Dostrzegaj je takim, jakie jest w rzeczywistości, a nie tak, jak je sobie wyobrażasz albo jak pragniesz, aby postępowało czy czuło;
• Bądź dla niego bezpieczną przystanią – okazuj akceptację i gotowość przyjęcia jego uczuć czy doświadczeń, nawet tych trudnych.

Pomóż dziecku w odpowiedzi na pytania, kim jest, czego potrzebuje, co czuje, jak się ma w różnych sytuacjach. Zadbaj o ważne komponenty:

• świadomość ciała i uważność na płynące z niego sygnały, 
• naukę granic osobistych, 
• prawo do ochrony i samostanowienia.

Nie odbieraj dziecku prawa do decydowania o sobie. Pozwól, by miało możliwość wyboru i brało za niego odpowiedzialność. Nauka o granicach i szanowanie ich w Waszym domu to ważny fundament. Zadaj sobie kilka pomocnych pytań o to, czy pukacie do zamkniętych drzwi pokoju i łazienki przed wejściem, jak okazujecie uczucia gościom i rodzinie oraz jak dbacie o prywatną przestrzeń, której każdy domownik potrzebuje?

Edukuj dziecko na temat granic i sposobów, w jaki może je postawić. Staraj się być konkretny(-a), nie mów ogólnikami. Wskaż, co konkretnie może zrobić, kiedy granice zostaną przekroczone – krzyczeć, kopać, gryźć, uciekać lub powiedzieć Tobie, że coś je zaniepokoiło.

Zadbaj o uważny nadzór. Wiedz, gdzie jest Twoje dziecko, i ustalaj z nim, kiedy powinno wrócić do domu. Jeśli chce zostać gdzieś dłużej, czy dzwoni do Ciebie? Czy informuje Cię o tym? Taka komunikacja buduje zarówno bezpieczeństwo, jak i zaufanie.

Z Twoim dzieckiem spędzają czas nie tylko nauczyciele i trenerzy, ale także sąsiedzi, krewni, starsze dzieci, a nawet przyjaciele rodziny. Zadaj sobie pytanie: czy ufałbym tej osobie, pozostawiając ją sam na sam z moim dzieckiem? Ogranicz sytuacje, w których dziecko jest bez Twojego nadzoru. Jeśli to możliwe, zachęcaj je do spotkań w grupie. Na przykład treningów z wieloma dziećmi, zajęć pozalekcyjnych pod nadzorem, zachęcanie do zabrania ze sobą kumpelki czy kumpla. Wykorzystywanie dzieci ma miejsce w izolacji.

Upewnij się, że w szkołach, klubach sportowych, grupach religijnych i innych podmiotach, w których Twoje dziecko spędza czas, wprowadziły jasne zasady ochrony dzieci w postaci spisanych Standardów Ochrony Dzieci. Zapoznaj się z nimi (muszą być dostępne w placówce i na jej stronie www). Osoby dopuszczane do pracy z Twoim dzieckiem powinny zostać zweryfikowane w odpowiednich rejestrach. Placówka powinna również kierować się zasadami bezpiecznych relacji, a w przypadku wystąpienia przemocy (również ze strony personelu czy rówieśników) postępować zgodnie z wytyczonymi ścieżkami interwencji. Sprawdź otoczenie. Zadawaj pytania! Bezpieczna organizacja nigdy nie poczuje się zagrożona przez rodzica, który pyta o środki bezpieczeństwa.

Rozmawiaj z dzieckiem o jego doświadczeniach. Kiedy wraca z zabawy, treningu lub spotkania, zapytaj: „Jak było? Co Ci się podobało? Czy było coś, co Ci się nie podobało?”. Takie rozmowy nie tylko dostarczają wskazówek i pomagają Ci zauważyć czerwone flagi, ale także zachęcają do otwartości w komunikacji. Pamiętaj, że relacje dziecko buduje również w internecie. Wprowadź Domowe Zasady Ekranowe (https://domowezasadyekranowe.fdds.pl/). Pytaj dziecko o to, jak spędza czas w sieci, i dostarczaj wskazówek, co zrobić, gdy dorosły będzie chciał prowadzić z nim prywatne rozmowy lub gdy ktoś poprosi je o zdjęcie. Dla dziecka osoby spotkane w sieci mogą stać się równie bliskie jak te spotkane w realu.

Nazwanie przemocy może sprawić dzieciom trudność. Manipulacje stosowane przez sprawcę dodatkowo wzmagają lęk przed ujawnieniem niepokojących zachowań. Dlatego jako rodzic, powinnaś/powinieneś być czujny na „czerwone flagi”, takie jak:

• wycofanie, lęk czy objawy depresji; 
• koszmary nocne i trudności ze snem; 
• zachowania seksualne lub nieadekwatna do wieku wiedza; 
• unikanie określonych osób bądź miejsc; 
• nagłe pogorszenie wyników w nauce lub częste nieobecności w szkole; 
• ucieczki z domu czy samookaleczanie;
• drogie prezenty;
• nieadekwatne do wieku słownictwo dotyczące tematyki seksu;
• zabawy odtwórcze imitujące stosunki seksualne.

Jeśli coś budzi Twój niepokój, zaufaj przeczuciom. Zacznij rozmowę z dzieckiem i zadbaj o jego bezpieczeństwo, stawiając je na pierwszym miejscu.

Wiedza na temat ciała, stref intymnych, dojrzewania, asertywności to ważny element profilaktyki. Rozmawiaj z dzieckiem na temat ciała, różnic między bezpiecznym a niebezpiecznym dotykiem, od najmłodszych lat używając konkretnych przykładów. Poza GADKAMI możesz stworzyć Rodzinny Plan Bezpieczeństwa, obejrzeć z dzieckiem bajki lub przeczytać książki o tematyce związanej z ciałem i profilaktyką wykorzystywania seksualnego. Jeśli potrzebujesz konsultacji z profesjonalistą, skorzystaj z bezpłatnej infolinii FDDS dla dorosłych w sprawie bezpieczeństwa dziecka, dzwoniąc pod numer 800100100 (https://800100100.pl/)